CÔNG TY MESSAGERIES MARITIMES
Thời kỳ Đông Dương, việc vận tải hành khách và hàng hóa được thực hiện bởi công ty Pháp có tên là “Messageries Maritimes“, công ty này được thành lập năm 1851. Tuyến viễn Đông Marseille → Yokohama và ngược lại Yokohama → Marseille là một trong những tuyến hàng hải quan trọng kết nối 2 lục địa Á-Âu do công ty Messageries Maritimes đảm nhiệm.
Các tuyến vận tải công ty Messageries Maritimes đảm nhiệm năm 1905
Từ năm 1871 đến 1914 là thời kỳ hoàng kim của Messageries Maritimes khi mà đế quốc Pháp tăng cường chiếm các thuộc địa tại Trung Đông và Châu Á. Các tàu của Messageries Maritimes liên tục phục vụ ở Biển Địa Trung Hải, Biển Đen, rồi Biển Đỏ, Ấn Độ Dương, Biển Trung Quốc và cuối cùng là Thái Bình Dương.
Dưới đây là những điểm dừng chân, khoảng cách giữa các điểm tính theo đơn vị hải lý. Saigon, Cochinchine là một trong những điểm dừng chân của tuyến hàng hải từ Pháp tới vùng viễn Đông này. Từ cảng Nhà Rồng, thư từ được chở lên tàu và gửi đi các châu lục khác.
ĐƯỜNG THƯ MARSEILLE ↔ YOKOHAMA
Đường thư Marseille ↔ Yokohama có con dấu riêng hình lục giác, một vòng tròn ở giữa (từ năm 1911, vòng tròn được bỏ đi), bên trong vòng trong ghi ngày, tháng năm, bên ngoài vòng tròn ghi tuyến hàng hải Marseille ↔ Yokohama (cũng có lúc là Yokoama, thiếu chữ “h”), № thể hiện chuyến khai thác, được đánh số từ 1-10, chữ “à” trong tiếng Pháp có nghĩa là “đến”.
Postcard gửi từ Đông Dương tới Anh theo đường thư từ Yokohama đến Marseille
Tôi không thấy có sự khác biệt giữa con dấu Yokohama à Marseille và Marseille à Yokohama, ban đầu tôi tưởng con dấu Yokohama à Marseille dành riêng cho tuyến vận tải theo chiều từ Yokohama tới Marseille và con dấu Marseille à Yokohama dành cho tuyến vận tải theo chiều từ Marseille, Pháp tới các nước châu Á nhưng thực ra không phải vậy. Chúng được dùng chung với nhau.
Postcard gửi từ Port-Said, Ai Cập tới Sài Gòn, lộ trình hàng hải là khởi hành từ Port-Said tới Yokohama nhưng con dấu trên bưu ảnh chiều khởi hành là từ Yokohama tới Marseille
Về con dấu, từ năm 1911, vòng tròn bên trong được bỏ đi, chỉ còn biểu thị ngày tháng nằm ở trung tâm con dấu, ngày/tháng/năm cũng chuyển qua dùng con số (con dấu cũ tháng dùng chữ cái trong tiếng Pháp)
Dấu Yokohama à Marseille từ sau 1911
Cũng tồn tại song song một con dấu tròn, ước chừng khoảng năm 1917 trên đường thư Yokohama à Marseille này và Marseille à Yokohama này.
Dấu tròn Yokohama à Marseille
Dấu tròn Marseille à Yokohama
Con dấu cũng có lúc là Yokoama (thiếu chữ “h”), không rõ là khắc dấu bị lỗi hay trong phiên âm có sự thay đổi cho chính xác hơn.
Marseille à Yokoama
Yokoama à Marseille
Cuối cùng thì Marseille ↔ Yokohama là một tuyến hàng hải vô cùng quan trọng thời kỳ Đông Dương, nó lưu chuyển số lượng khổng lồ về thư từ trao đổi, vận chuyển hành khách và hàng hóa giữa Pháp với Đông Dương và các quốc gia khác. Hình A cũng giúp chúng ta hiểu hơn về đường thư từ Đông Dương tới Pháp bằng đường biển được thực hiện như thế nào. Lúc mới sưu tầm tem tôi vẫn luôn thắc mắc tại sao thư gửi từ Indochine qua Pháp mà lại qua Yokohama của Nhật. Sau này tôi mới hiểu ra Sài Gòn là một điểm đến trong toàn bộ hải trình này.