Dấu hủy tem CCH có hình viên kim cương gồm 8 x 8 =64 chấm được dùng tại Conchinchina (Nam Kỳ) từ năm 1863 cho tới tháng 5/1876. Loại dấu này được đóng lên trên tem để hủy tem, kèm với đó là một dấu nhật ấn đóng trên bì thư. Từ giữa năm 1876, trước việc bất tiện của việc đóng 2 con dấu cùng lúc nên các bưu cục bắt đầu bỏ dấu CCH không sử dụng nữa, thay vào đó chỉ sử dụng một loại dấu nhật ấn duy nhất để hủy tem. Chữ CCH nằm ở chính giữa con dấu, viết tắt của Cochinchine. Thuật ngữ tiếng Anh của con dấu này gọi là lozenge (also losange), hoặc diamond (ít phổ biến hơn).
1. Phân loại dấu CCH.
Dấu CCH lozenge có 3 dạng, số chấm bằng nhau nhưng khác nhau ở kích thước viên kim cương; kích thước chữ CCH và khoảng cách giữa các chữ cái; thời gian đưa vào sử dụng cũng khác nhau. Bảng dưới đây minh họa sự khác biệt và được xếp theo thời gian đưa vào sử dụng.
CCH DẠNG 1 | CCH DẠNG 2 | CCH DẠNG 3 | |
Hình minh họa | |||
Đặc điểm | Hình thoi 8 x 8 chấm Kích thước: 27 x 22 mm Chữ CCH dài 8 mm, khoảng cách giữa các chữ cái xa nhau | Hình thoi 8 x 8 chấm Kích thước: 25 x 21 mm Chữ CCH dài 7 mm, khoảng cách giữa các chữ cái gần nhau | Hình thoi 8 x 8 chấm Kích thước: 27 x 22 mm Chữ CCH dài 7¾ mm, khoảng cách giữa các chữ cái trung bình |
Thời gian sử dụng | 1863-1865 | 1864-1872 | 1868-giữa 1876 |
Bưu cục sử dụng | Sài Gòn từ 1863-1865 | Pnum-Penh năm 1868 | Sài Gòn từ 1868-1876 Bến Tre từ 1872-1873 Chợ Lèn năm 1876 Gò Công từ 1872-1873 Hà Tiên từ 1874-1876 Mõ Cày năm 1870 Mỹ Tho từ 1873-1874 Sadec năm 1875 Tân An từ 1868-1875 Tây Ninh năm 1874 Thủ Dầu Một năm 1868 Vĩnh Long từ 1870-1876 Cần Giộc 1873 |
2. Thời gian sử dụng.
Dấu CCH dạng 1 được đưa vào sử dụng trước tiên, sau khi bưu cục Sài Gòn thành lập. Thường chúng ta sẽ thấy CCH dạng 1 xuất hiện ở các bì thư Con Ó (Imperial eagle) hoặc bì Napoléon những năm 1863-1865.
Dấu CCD dạng 3 bắt đầu sử dụng rộng rãi ở các tỉnh Nam Kỳ từ năm 1868 và cho tới tháng 5/1876 thì dừng.
3. Cách phân biệt các loại dấu CCH.
Giữa chữ CCH 7mm và CCH 8mm còn có thể phân biệt được nhưng giữa CCH 8mm với CCH 7¾ mm làm thế nào để phân biệt? Tôi xin chỉ các bạn cách sau:
CCH Dạng 1
Đường nối điểm ❶ với điểm ❸ nằm giữa hai chữ C
Đường nối điểm ❷ với điểm ❹ nằm gần giữa chữ H
CCH Dạng 2
Điểm ❶ nằm lệch so với điểm ❸
Đường nối điểm ❷ với điểm ❹ nằm đi qua thân chữ H
CCH Dạng 3
Đường nối điểm ❶ với điểm ❸ nằm bên phải chữ C
Đường nối điểm ❷ với điểm ❹ nằm bên trái chữ H
Viên kim cương Dạng 1 và Dạng 3 có vị trí các chấm không thay đổi, khi đặt chồng lên nhau trùng khớp 100%. Tuy nhiên, chữ CCH Dạng 1 lệch sang trái khoảng 1mm so với Dạng 3.
CCH dạng 1 và dạng 2 còn có thể dễ dàng phân biệt bởi mắt thường: các chữ cái trong CCH dạng 1 cách xa nhau; chữ cái trong CCH dạng 2 nằm gần nhau.
Ngoài ra, còn một cách phân biệt khác nữa là căn cứ vào thời gian sử dụng như tôi đã đề cập trong mục 2 ở trên: CCH dạng 1 sử dụng trong quãng thời gian 1863-1865 rồi dừng, CCH dạng 3 phục vụ trong khoảng thời gian từ 1868 cho tới tháng 5/1876.